مصاحبه اختصاصی کلات نیوز با جهانگرد و عکاس نروژی

به نظر من وقتی در مورد یک کشور صحبت می کنیم ساختمان ها، خیابان ها و تاریخ آنها مهم نیستند بلکه ملت آنهاهستند که با ارزش و مهم هستند .

کلات نیوز –   ” یارلِه آبُ ” « JARLE Aabø » خبرنگار ، عکاس که با تلویزیون ، رادیو و روزنامه های مشهور نروژی همکاری دارد در سفری به ایران ودر گرمای طاقت فرسای بلوچستان و در چند روز از ماه مبارک رمضان میهمان مردم این استان گردید که در سفری چند روزه از زاهدان تا چابهار ( زاهدان- میرجاوه – تمندان – سنگان – خاش – ایرانشهر – لاشار – نیکشهر –چابهار )   با  تنی چند از دوستان همراه بود . در این مسیر فرصتی دست داد تا در نیمه این سفر با وی همراه گردیم و در خصوص بسیاری از موارد هم سخن شویم که ماحصل این سفر بصورت مصاحبه ایی در ذیل خواهد آمد . در این جا باید از همکاری دوست و برادر خود جناب آقای مصطفی دانشور که زحمت بسیار را متحمل گردید و در کل سفر به عنوان مترجم همراه گروه بودند تشکر نماییم .

” یارلِه آبُ ” خود را اینگونه معرفی نمود : من ۵۰ سال سن دارم ، در اسلو زندگی می کنم ، ۴ فرزند دارم که با خودم زندگی می کنند و از دانشگاه در رشته خبرنگاری فارغ التحصیل شدم و حدود ۲۰ سال است که دارم با تلویزیون، رادیو، روزنامه های مشهور و ملی نروژ همکاری می کنم و بسیار خوش شانسم که توانستم از دو جایزه ایی که برای خبرنگاران در نروژ وجود دارد هر دو را کسب نمایم ، کار من پوشش دادن اطلاعات و رویدادهای ناشناخته در کشور است ، ۱۰ سال قبل شغل خودم را عوض نمودم و کارم را در زمینه روابط عمومی و ارتباط مردمی تغییر دادم و به مردم در برقراری ارتباط با مطبوعات کمک می کنم.

وی در خصوص بیان موفقیت ها و آویزان نمودن نشان های موفقیت خود و علنی نمودن آنها چنین گفت : ما در نروژ موفقیت های خودمان را و تقدیر نامه های خود را پنهان می کنیم ، چون مردم فکر می کنند ما دیوانه اییم [ در صورت نمایش دادن ] ، هدف اصلی نروژی ها برابر بودن است و عقیده دولت هم این است که همه مردم باید برابر باشند در همه زمینه های زندگی و ما بدنبال این نیستیم که خانه های بزرگ و ماشین های گران قیمت داشته باشیم، اگر موفقیت کسب نمودید لازم نیست اعلام کنید .

« JARLE Aabø » علت حضور خود در ایران و بلوچستان را اینگونه بیان نمود : در جهان کشورهایی زیادی وجود دارد که مردم درباره آنها اشتباه فکر می کنند و من فکر می کنم که این موضوع جالبی است که بتوان به کشورهای دیگر بروم و حقیقت را با چشم های خودم ببینم ، در ماه ژانویه یک ایرانی مستاجر من گردید و وقتی به من گفت که می تواند به من کمک نماید من نیز بلیط گرفتم و به ایران آمدم در این بین دوستم جناب آقای دکتر علی رضا میرلاشاری نیز به من گفت بهتر است سفری به بلوچستان نیز داشته باشم و اون روز اولین دفعه بود که در مورد اقلیت های ایرانی اطلاعات کسب نمودم و قبل از ان بعنوان یک گروه اقلیت برای من وجود نداشتند و برای من عجیب بود و این اشتباه من نیست بلکه اشتباه خود شماست ، اگر شما خودتان به من نگویید و حرف نزنید من از کجا باید بدانم؟ مشکل بزرگ شما در ارتباط برقرار کردن است .

وی در خصوص  مشکل در ارتباط برقرار کردن گفت : نظر من این است که هر کشور و مجموعه  وظیفه دارد که بودن خودش را اعلام نماید ، به نظر شما چرا شرکت کوکا کولا تا این حد سرمایه گذاری میلیاردها دلار نموده است با توجه به اینکه در تمام جهان شناخته شده است ؟ و این فقط به این دلیل است که بگوید هست و وجود دارد.

 ” یارلِه آبُ ” در خصوص شناخت خود از مردم ایران و بلوچستان در این مدت اظهار داشت : بر اساس شناخت چند روزه ایی که به ایران آمدم وسفری به تهران و به سواحل خزر داشتم ( که پس از این سفر به اصفهان و شیراز نیز خواهم رفت . ) فکر میکنم مردم ایران بسیار تنبل ، حراف و خیلی لوس اما خیلی دوستانه اند و برای شما بهترین کارها را انجام می دهند ولی عملگرا نیستند و هیچ علاقه ایی برای شناختن کلیت کشور خودشان هم ندارند ، من ازدوستان تهرانی خود خواستم که همراه من به بلوچستان بیایند ولی آنها گفتند که ما اصلاً به آنجا نمی آییم آنجا همه قاچاق فروشند و اسلحه دارند و خطرناک هستند ، البته این اصلاً درست نبود ، فکر می کنم بسیاری از ایرانی ها می ترسند به این منطقه بیایند.

 « JARLE Aabø » در خصوص بلوچستان و شناخت خود از مردم این منطقه گفت : این منطقه با تهران و حومه تهران تفاوت بسیار دارد، این مردمی که  د ر اینجا دیدم قلبهایی بسیار بزرگ تر دارند، من نمیدانم که فارس ها بهترند یا بلوچ ها و کدام بهترند ولی می دانم بسیار متفاوت هستند ، فکر می کنم کسانیکه در یک کشور زندگی می کنند باید حقوق برابر داشته باشند تا بعنوان یک انسان به رشد و تعالی برسند. به نظر من وقتی در مورد یک کشور صحبت می کنیم ساختمان ها، خیابان ها و تاریخ آنها مهم نیستند بلکه ملت آنهاهستند که با ارزش و مهم هستند.

وی همچنین گفت : از دید من ایران یک کشور خاصی است که همانند یک جزیره در دریا احاطه شده است ،  چالش های بسیار دیدم و چیزهای زیادی در مورد این موارد نمی دانم و فقط می دانم که دولت باید به مردم خدمت کند و پشت هر دولتی همین مردم وجود دارند . به نظر من تنها راه صلح شما آن است که باید به آن چیزی که هست احترام بگذارید و از طریق گفتگو می توانید جامعه را به سمت بهار شدن و بهار بودن سوق بدهید.

” یارلِه آبُ ”  در خصوص شناخت خود از مردم بلوچستان اظهار داشت : فکر می کنم شما افرادی بسیار با وقار و ساکت هستید ، شما باید بسیار رسا و با صدای بلند صحبت کنید زیرا شما درباره هویت خود که در دل دارید باید سخن بگویید ، من هرگز چنین برخورد و استقبالی را در هیچ جا تجربه ننمودم و از ۱۰ من به این مردم ۱۰ خواهم داد،  شاید شما دارید تظاهر به این خوبی می کنید ولی  من احساس می کنم واقعیت همین است و شما باید به این خصلت خود افتخار کنید.

غذای سنتی ˈتباهگˈ به سفره بلوچ ها بازمی گردد

کار آماده سازی خوراک تباهگ از قرن ها پیش در میان مردم بلوچستان متداول بوده و تهیه آن یک هفته تا ده روز زمان می برد و به همین سبب معمولا بلوچ ها تهیه آن را از نیمه دوم شعبان آغاز می کنند، مواد اولیه یا همان گوشت از گوسفند یا بز فربه که در زبان بلوچی به آن ˈپابندیˈ می گویند، تهیه می شود.

ˈتباهگˈ (tabaheg) به عنوان یکی از غذاهای سنتی قوم بلوچ در سیستان و بلوچستان با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان به سفره مردم جنوب شرق ایران بازمی گردد.

به گزارش ایرنا تباهگ از اصلی ترین غذاهای مخصوص ماه مبارک رمضان که بیشتر در وعده سحری روزه داران تناول می شود و از مخلوط برنج و دیگر افزودنیهای خوراکی ساندویچ شده در میان گوشت خشک شده تهیه می شود، تباهگ نه تنها غذای لذیذ و محبوب بلوچ هاست بلکه طرفدارانی در خارج از استان سیستان و بلوچستان نیز دارد.

یکی از ویژگی های بارز مردم ایران زمین پایبندی و توجه به برگزاری آیین ها و آداب و رسوم خاص سرزمین مادری است و به تبع آن مردم بلوچ نیز همانند سایر اقوام و هموطنان خود در جای جای کشورمان سنت های خاصی دارند.

آیین ها و آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در میان مردم بلوچ همانند دیگر مراسم های این قوم تشابه بنیادی و ریشه ای چه در منطقه ˈمکرانˈ (جنوب بلوچستان) و چه در ˈسرحدˈ (شمال بلوچستان) با هم دارد اما اجرای مراسم ها کم و بیش در مناطق مختلف بلوچستان متفاوت است.

زنان بلوچ در برگزاری آیین های مربوط به ماه مبارک رمضان نقش

کلیدی دارند، مدیریت بیشترین امورات مربوط به این ماه توسط آنان طی سنت های خاص به پا داشته می شود و البته حفظ کانون گرم خانواده و تهیه غذاهای لذیذ از دیگر فعالیتهای زن بلوچ است.

در گذشته های دور که مردم از نعمت برق و وسایل سرمایشی محروم بودند ساکنان منطقه مکران یا همان بلوچ ها بعد از قربانی کردن گوسفند در عید قربان و فطر جهت هدر نرفتن گوشت های مازاد و برای نگهداری آن در مدت زمان بیشتر گوشت را به لایه های نازک و ورقه های ظریف تقسیم می کردند. پس از آن مخلوطی از پودر انار ترش، آب لیمو و نمک را به وسیله خمیر بر روی لایه های گوشت مالیده و سپس گوشت ها را در فضای باز روی بند یا طنابی قرار داده و در مجاورت تابش مستقیم آفتاب قرار می دادند.

همچنین برای جلوگیری از آلوده شدن گوشت ها و نفوذ گرد و غبار، روی آن را با تور یا پارچه های مخصوص می پوشاندند به شکلی که هوا و نور کافی به گوشت برسد، بعد از خشک شدن گوشت آنرا جمع آوری و در کیسه های پارچه ای قرار می دادند تا در طول ماه مبارک رمضان و یا سایر ایام سال آن را به تنهایی و یا همراه با برنج طبخ و مصرف نمایند.

کار آماده سازی خوراک تباهگ از قرن ها پیش در میان مردم بلوچستان متداول بوده و تهیه آن یک هفته تا ده روز زمان می برد و به همین سبب معمولا بلوچ ها تهیه آن را از نیمه دوم شعبان آغاز می کنند، مواد اولیه یا همان گوشت از گوسفند یا بز فربه که در زبان بلوچی به آن ˈپابندیˈ می گویند، تهیه می شود.

از آنجا که تباهگ بدون استفاده از هیچگونه وسایل سرمایشی گاهی اوقات هفته ها و حتی ماهها در منزل نگهداری می شود هنگام تناول آن را مجددا به مدت نیم ساعت در محلول آب، نمک و فلفل می جوشانند سپس از آب جدا شده آن برای طبخ برنج استفاده کرده و تباهگ که در این حالت ملایم شده با روغن سرخ می شود اگر چه ذائقه برخی افراد تباهگ سرخ نشده را ترجیح می دهد زیرا برخی افراد اعتقاد دارند روغن سرخ شده طعم اصلی گوشت یا همان تباهگ را از بین می برد.

همچنین گاهی اوقات تباهگ را به برنج اضافه کرده و مانند استانبولی میل می کنند.

غذای تباهگ که به تنهایی یا همراه با برنج تناول می شود بیش از همه غذای مخصوص و مرسوم مردم منطقه مکران شامل شهرهای ایرانشهر، نیکشهر. بنت، فنوج، قصرقند. لاشار، چابهار، کنارک و سرباز است و حتی در ایالت بلوچستان کشور پاکستان نیز طرفداران زیادی دارد و در برخی موارد به عنوان تحفه بلوچ ها به دیگر کشورها حتی تا اروپا و شمال آفریقا سوغات برده می شود.

اگر چه به سبب مدرنیزه و ماشینی شدن زندگی امروزی و فراوانی وسایل سرمایشی تهیه و مصرف تباهگ در مقایسه با گذشته کمتر صورت می گیرد اما باورهای عمیق مردم بلوچ و احترام آنها به آیین و سنت های محلی باعث شده است این غذای لذیذ همچنان طرفداران خاص خود را داشته باشد.

برخی گردشگران حرفه ای که به سیستان و بلوچستان سفر می کنند هنگام سفر به منطقه مکران و دریای عمان (جنوب استان) لذت سفر خود را با چشیدن طعم تباهگ و خوردن حداقل یک وعده از آن تکمیل می کنند.

گاهی اوقات بلوچ ها از تباهگ به عنوان خوراک اصلی مهمانان خود استفاده می کنند، حتی دیده شده است از مقامات رسمی دولتی نیز که به مکران سفر می کنند با این غذای سنتی پذیرایی می شود که آخرین آن در جریان دیدار مردمی هفته گذشته استاندار سیستان و بلوچستان با مردم شهرستان نیکشهر رخ داد.

گفتنی است در نزد بلوچ ها تمام منطقه بلوچستان ˈمکرانˈ خوانده می شود و تعصب این قوم به سرزمین مادری خود به حدی است که حتی دریای عمان در جنوب ایران را نیز ˈدریای مکرانˈ می خوانند.

بلوچ ها در کشورهای ایران، پاکستان و افغانستان اگر چه به لحاظ سرزمینی جدا از هم زندگی می کنند اما بیشتر باورها و اعتقادات فرهنگی و اجتماعی آنها مشترک است.

مهمان نوازی و تعصب به سرزمین مادری از جمله این مشترکات است.

ملنگ درزاده سرنا نواز مشهور سیستان و بلوچستان در گذشت

ملنگ درزاده که از 50 سال پیش تاکنون به سرنا نوازی مشغول بود شب گذشته در سن 75 سالگی دار فانی را وداع کرد 

ˈملنگ درزادهˈ سرنا نواز مشهور بلوچستان بر اثر بیماری گلودرد ناشی از سرنانوازی فوت کرد.

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نیکشهر با تسلیت در گذشت این هنرمند برجسته منطقه، گفت: ملنگ درزاده که از 50 سال پیش تاکنون به سرنا نوازی مشغول بود شب گذشته در سن 75 سالگی دار فانی را وداع کرد.

ˈمحمد انور بیجارزهیˈ افزود: این هنرمند که بزرگترین سرنا نواز بلوچستان بود، از یک سال پیش بر اثر بیماری گلودرد ناشی از سرنانوازی حتی توان خوردن غذا را نداشت و با وجودی که مورد عمل جراحی نیز قرار گرفت، همچنان از این بیماری رنج می برد.

وی با بیان اینکه هنرمند یادشده تحت پوشش بیمه قرار نداشت، خاطر نشان کرد: متاسفانه هیچ یک از هنرمندان این شهرستان تحت پوشش بیمه قرار ندارند و حتی ˈگل محمد بلوچیˈ رییس انجمن موسیقی و از هنرمندان بین المللی این شهرستان بیمه نیست.

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیکشهر ادامه داد: با وجود
پیگیریهای متعدد و گذشت دو سال از زمان ارسال پرونده تمامی هنرمندان شهرستان نیکشهر از طریق اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان به وزارتخانه مربوطه، متاسفانه هنوز هیچ اقدامی در زمینه بیمه آنان انجام نشده است.

وی در خصوص کمکهای موردی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به هنرمند یادشده، گفت: متاسفانه به دلیل نبود اعتبار امکان پرداخت کمک موردی به هنرمندان وجود ندارد، این در حالی است که سال گذشته هیچ اعتبار فرهنگی به اداره نیکشهر اختصاص نیافت.

وی افزود: به عنوان مثال سال گذشته با وجودی که قراردادی به مبلغ 30 میلیون تومان برای اجرای برنامه های هنری با هنرمندان امضا شد و قرار بود اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آن را پرداخت کند اما تنها چهار میلیون تومان پرداخت شد و 26 میلیون تومان به هنرمندان بدهکار هستیم.

بیجارزهی اظهار داشت: شهرستان نیکشهر هنرمندان بزرگی دارد بگونه ای که شماری از آنان در سطح بین المللی مطرح هستند و تاکنون چندین برنامه در کشورهای مختلف اجرا کرده اند.

وی افزود: ˈموسی بلوچˈ از هنرمندان برجسته و صاحب نام این شهرستان سال گذشته بر اثر تصادف جان باخت و چون تحت پوشش بیمه نبود هیچ کمکی به خانواده اش نشده است.

رییس فرهنگ و ارشاد اسلامی نیکشهر بیان کرد: دولت خدمتگذار اعتبارات بسیار خوبی اختصاص می دهد اما نحوه توزیع صحیح و عادلانه نیست و به همین سبب مناطق دور افتاده و کمتر برخوردار، از دریافت اعتبار مناسب محروم هستند.

بیجارزهی تصریح کرد: بیشتر هنرمندان نیکشهر از طریق کشاورزی آن هم در زمین های اجاره ای مردم امرار معاش می کنند و ملنگ درزاده نیز از همین قشر بود.
بازنشر:پایگاه اطلاع رسانی نیکشهر

بلند ترین قلعه خشتی ایران درهای خود را بر روی گردشگران گشوده است

زاهدان - خبرگزاری مهر: قلعه "سب" یکی از بلندترین بناهای خشت و گلی ایران در شرق بلوچستان است که به دلیل پشت سرگذاشتن تاریخی کهن به عنوان زیباترین قلعه خاکی کشور لقب گرفته است

 .

به گزارش خبرنگار مهر، این قلعه را با نام های دیگری همچون «سیب»، «کلاسب» یا «سب» نیز معروف است و تلفظ می شود.این قلعه بازمانده از ساخت و سازهای ایران دوران اسلامی که در رده 27بنای تاریخی و پابرجای استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است.

قلعه سِب که از جمله آثار دوره صفویه به حساب می‌آید، در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان سراوان، بخش سِب و سوران و روستای سِب قرار دارد.روستای سِب که نام قلعه برگرفته از آن است  در 10 کیلومتری جنوب شرقی سوران و 45 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سراوان واقع است. سِب در لغت نامه دهخدا به معنی محل چشمه ساران فراوان یاد شده است.

حاکمان قلعه سب

قلعه سب را سیاسی ترین بخش از تاریخ شهرستان سراوان می دانند. جایی که بر اساس متون تاریخی، اولین منطقه در شرق بلوچستان بود که نیروهای ناصرالدین شاه در سال 1257 به آنجا رفتند تا تحرکات منطقه را زیر نظر بگیرند. با این حال، عمر این قلعه به سال ها قبل از قاجاریان بر می گردد. یعنی در دوره صفویه که طایفه بزرگزاده‌ها شروع به ساخت آن کردند و در سال های بعد، حکومت های دیگر آن را گسترش دادند.

این قلعه بعد از دوران صفویه محل سکونت حاکمان شد و در عصر افشاریه یکی از اصلی ترین مقرهای نادرشاه به حساب می آمد. قلعه سب در اوايل قرن دوازدهم هجري مركز حكمراني حاكم محلي به نام «ملك دينارخان» بزرگ و فرزندان او بود كه در مناطق اطراف «سيب و سوران »حكمراني مي كردند. آخرين حكمران «قلعه سب» غلام رسول خان» بود كه دو اتاق طبقه دوم قلعه را به ساختمان اضافه كرد.

در این قلعه تا سال 1344 طوایف بارکزایی و میرمرادزهی نیز در آن ساکن بودند و سپس متروکه شد. قلعه سِب در دو طبقه ساخته شده  و دیوار آن بیش از 30 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض دارد.

قسمت شاه نشین با ارتفاع بیشتری، در بالای قلعه قرار گرفته و گفته می‌شود در حصار آن 14 برج و در ارگ آن 4 برج وجود داشته که  در زمان جنگ از بین رفته است.

شگفتی های قلعه سب

وجود درز انبساط در ساختمان اصلی قلعه و دسترسی به آب چاه در طبقه فوقانی و وجود لوله‌های سفالی هدایت‌کننده آب و مصالح به کار رفته در آن از قبیل خشت و کاه‌گل و چوب درخت خرما و درهای منبت‌کاری و شاه نشین از مشخصات ویژه این مجموعه است.

این قلعه از زیباترین و سالم‌ترین قلاعی است که از دوران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان، باقی مانده است. قلعه سب روی صفحه‌ای سنگی یا صخره‌ای طبیعی و کم ارتفاع با مصالح عمدتا خشت خام و گل در بخش سب و سوران که یکی از بخش‌های مهم شهـرستان مـرزی سـراوان می‌باشد، بنا شده.

قلعه سب روی صخره‌ای کم ارتفاع ساخته شده و ارتفاع آن به 23متر می رسد. از قاعده بنا هر چه به سمت بالا می روید، اضلاع بنا کوچکتر می شود به طوری که بنا در میانه، شکل هرمی ناتمام را پیدا کرده است. اتاق های قلعه تنها در دو طبقه آن قرار گرفته اند که مساحت آن‌ها بر اساس کاربردشان متفاوت است اما وجه اشتراک بیشتر آنها، طاقچه‌هایی است که به عنوان گاوصندوق از آن‌ها استفاده می شده است.

در قسمت جنوب شرقی بعضی از اتاق ها هم طاقچه‌ای وجود دارد که در داخل آن پله هایی تعبیه شده که یکی دو متر بالاتر به یک شکاف منتهی می‌شود. ظاهرا در زمان جلسات، یک نفر به عنوان جاسوس به صورت مخفیانه در این شکاف قرار می‌گرفته تا از سوء قصد به شاه جلوگیری کند!
اما شگفتی های  قلعه به همین جا ختم نمی شود. قلعه سیب راهروهای پنهان دیگری هم دارد که حتی با یکی دوبار چرخ زدن در قلعه هم نمی توانید راه فرار از آنها را پیدا کنید! انبار، آشپزخانه، دستشویی زنانه و مردانه و آفتابگیر بخش های دیگری هستند که در طبقات این بنا می توانید ببینید.

معماران چیره دست محلی با بهره‌گیری از تجربه خود برای احداث قلعه، تخم گیاهی به نام «توتری» را با گِل مخلوط کرده و ملاطی چسبناک می‌ساختند که وقتی خشک می‌شد، شدیدترین رگبارها و باران‌های فصلی بلوچستان نیز تـوانایی شستن آن را نداشت. حصار قلعه سِب با سه متر ارتفاع 48 متر در 74 متر مربع به شکل مستطیل دور تا دور قلعه را فراگرفته است. ورود به قلعه تنها از طریق پلکان جنوب شرقی آن امکان پذیر است.

برای دسترسی ساکنان قلعه به آب شیرین، چاهی در دل صخره و حیاط مرکزی آن حفر شده است. این قلعه در مجموع 10 اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته‌اندa.
قلعه سِب در سال 1375 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 1751 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اس